ATP - najważniejsze źródło energii

W dzisiejszym poście chciałabym się skupić na dość ważnym zagadnieniu, w dziedzinie

dietetyki sportowej, jakim jest ATP.

Na początek czym jest ATP...?

ATP - NAJWAŻNIEJSZE ŹRÓDŁO ENERGII

ATP {adenozynotrifosforan} - związek ten powstaje w wyniku przekształcenia substratów energetycznych i stanowi bezpośrednie źródło energii.

Proces ten zachodzi m.in. w mitochondriach komórek mięśniowych.

ATP można potocznie nazwać „paliwem rakietowym”, czyli takim o najwyższej jakości. Jest on głównym i najważniejszym związkiem energetycznym.

Co ciekawe i warto o tym wspomnieć, przekształcenie substratów w ATP nie zawsze przebiega tak samo. Wszystko w dużej mierze zależy od rodzaju aktywności fizycznej, czasu jej trwania i intensywności.

Ilość ATP, jaką może wytworzyć ludzki organizm jest niska, dlatego konieczna jest jego resynteza z fosfokreatyny, węglowodanów lub tłuszczy. W trakcie treningu o średniej lub wysokiej intensywności głównym substratem do syntezy ATP są węglowodany.

Jest to związane ze zwiększonym zaangażowaniem glikolitycznych włókien mięśniowych typu II i aktywacją glikolitycznych enzymów przy tego typu ćwiczeniach.

W zależności m.in. od rodzaju i intensywności wysiłku, wykorzystywane są cztery

mechanizmy:

*Uzyskiwanie ATP poprzez przeniesienie na ADP, bogato energetycznej grupy fosforanowej z fosfokreatyny{PCr} - w reakcji tej bierze udział enzym o nazwie kinaza kreatynowa.

Mechanizm ten wykorzystuje się głównie podczas wysiłków bardzo krótkich i bardzo intensywnych:

• Glikoliza beztlenowa- energia pozyskiwana jest z glukozy na drodze beztlenowej, czyli podczas wysiłków krótkich i bardzo intensywnych,

• Przemiany tlenowe{ reakcje glikolityczne i lipolityczne}- węglowodany, tłuszcz i aminokwasy muszą połączyć się z tlenem, by wytworzyć ATP,

• Reakcja katalizowana przez enzym noszący nazwę miokinaza, w której z dwóch cząsteczek ADP powstaje jedna cząsteczka ATP, jednak w tym procesie produkowane są niewielkie ilości ATP.

Krótkie podsumowanie:

Przy wysiłkach krótkich, ale za to maksymalnie intensywnych {do 10s intensywność 95-100%}, w których potrzeba wytworzyć maksymalną moc, paliwo do pracy, uzyskuje się głównie z przemian beztlenowych niekwasomlekowych, tj. z ATP i fosfokreatyny, jako przykład bieg na 100m.

Podczas wysiłków trwających od 100 do 120s { intensywność 80-95%} zawodnik wykonuje wysiłki także beztlenowe, ale już tzw. kwasomlekowe, zachodzi reakcja zwaną glikolizą.

Mechanizm glikolizy stanowi szybkie źródło energii, jednak wolniejsze i mniej wydajne.

Przykładem może być np. trening na basenie na dystansie 50m.

Nieco inaczej przedstawia się sytuacja podczas wysiłków trwających do 20 min {intensywność 60-80%}.

Organizm w krótkim czasie wykorzysta zgromadzone w mięśniach ATP i fosfokreatynę i rozpocznie proces przejścia z procesów beztlenowych na tlenowe i utleniania substratów w mitochondriach komórek mięśniowych.

Węglowodany, kwasy tłuszczowe i białko muszą się połączyć z tlenem, aby wytworzyć niezbędny ATP, jako przykład podaję bieg na 4km.

Moim zdaniem i z punktu widzenia zarówno fizjologicznego jak i biochemicznego najbardziej korzystnym treningiem w celu spalania tkanki tłuszczowej są treningi tlenowe, ponieważ są bardziej utleniane, dzięki połączeniu z tlenem, a nie pozyskują energii głównie z glikolizy.

Na zakończenie zamieszczam tabelkę przedstawiającą procentowe wykorzystanie procesów tlenowych i beztlenowych, w różnych dyscyplinach sportowych.