Dieta planetarna

Podium najzdrowszej diety w 2022 roku według U.S. News & World Report zamyka dieta planetarna wyprzedzona jedynie przez dietę śródziemnomorską i dietę DASH. Tak jak o tych dwóch sposobach żywienia mówi się bardzo dużo i są chętnie zalecane przez dietetyków, tak o diecie planetarnej nie jest jeszcze, aż tak głośno. Czym zasłużyła sobie na tytuł trzeciej najlepszej diety roku? Na czym polega?

Dieta planetarna została opisana w 2019 roku przez Komisję EAT-Lancet (The EAT-Lancet Commission on Food, Planet, Health), która składała się z 36 ekspertów z 16 krajów.

Jej celami są:

zwrócenie uwagi na potrzebę podjęcia właściwych działań, które zaspokoją potrzeby żywieniowe ciągle rosnącej populacji świat,
zmniejszenie liczby zgonów spowodowanych nieprawidłową dietą,
zrównoważenie wpływu produkcji żywności na środowisko.

„Sposób, w jaki żywność jest produkowana, konsumowana i w jak dużym stopniu jest ona tracona lub marnowana kształtują w dużej mierze zdrowie człowieka i planety” - Komisja EAT-Lancet.

Co zmienić w swoim jadłospisie by wpisywał się w ramy diety planetarnej?

TALERZ PLANETARNY

✔ Zwiększyć spożycie owoców, warzyw, roślin strączkowych i orzechów

✔ Znacząco ograniczyć spożycie cukru i czerwonego mięsa

✔ Spożywać umiarkowaną ilość ryb, mięsa ogółem i nabiału

✔ Dostarczać ilość kalorii zgodną ze swoim indywidualnym zapotrzebowaniem

✔ Ograniczyć żywność przetworzoną, a częściej wybierać produkty lokalne

Białko w diecie powinno pochodzić głównie z produktów roślinnych, tj. z nasion roślin strączkowych (ciecierzyca, fasola, soja, soczewica, groch) w ilości ok. 75g dziennie. Kilka razy w tygodniu powinno się spożywać ryby. Drób powinien być spożywany z niską częstotliwością (do 200g), podobnie jaja. Mięso czerwone należy znacząco ograniczać - nie więcej niż 75g tygodniowo. Nabiał również powinien pojawiać się w umiarkowanych ilościach tj. ok 250g/doba.

Warzywa i owoce, będące podstawą diety, należy spożywać, m.in. 500g dziennie (bez warzyw skrobiowych np. ziemniaków). Większą część (ok 300g) powinny stanowić warzywa. Dodatkowo węglowodany, zgodnie ze zdrowym stylem życia, powinny być w dużej mierze z pełnych ziaren w ilości ok 230g dziennie. Przyjmuje się, iż zgodnie z założeniami tej diety warzywa skrobiowe ( w tym ziemniaki) warto spożywać w ilości ok 50g dziennie.

Tłuszcz w diecie, poza rybami, należy dostarczać z roślinnych źródeł nienasyconych kwasów tłuszczowych np. orzech, oleje, oliwy łączne w ilości ok 50g dzienne.

Podane ilości autorzy określili na 2500 kcal. Należy je dostosować do swojego indywidualnego zapotrzebowania oraz preferencji.

Po wyżej wymienionych punktach można zauważyć podobieństwo diety planetarnej do diety fleksiwegetariańskiej, która jest rodzajem diety wegetariańskiej. Obydwie te diety bazują na produktach roślinnych, a żywność pochodzenia zwierzęcego stanowi jedynie jej uzupełnienie. Jej założenia są również zbieżne z śródziemnomorskim stylem żywienia. Taki sposób odżywiania nie tylko przyniesie szereg korzyści zdrowotnych ale również będzie jedną z metod zapobiegania postępującym zmianom klimatycznym. Autorzy podkreślają, że dieta planetarna jest odpowiednim sposobem żywienia dla osób zdrowych powyżej 2. roku życia.

Autor:

Agata Krzewina

Bibliografia:

https://dietetycy.org.pl/najlepsza-dieta-2022-ranking-dietetycy-org-pl/

Kolarzyk, E., & Łyszczarz, A. (2021), Interakcje między środowiskiem, dietą i zdrowiem–współczesne wyzwania. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 27(2), 92-98.

Grafika:

https://dietetykanienazarty.pl