Studentka III roku dietetyki- Zuzanna Krzyżaniak
Dieta bogata w tłuszcze i cukry proste a uboga w błonnik pokarmowy? Do tego stres, brak czasu, mała aktywność fizyczna… Co Wam przychodzi do głowy ? Mi tylko jedno – zaparcia. Często bagatelizowany przez nas problem zdrowotny, który leczony w nieodpowiedni sposób lub ignorowany, niesie za sobą poważne powikłania.
Definicja mówi , że zaparcia stolca diagnozujemy gdy jest on oddawany rzadziej niż 2 razy w tygodniu lub też, gdy zmienia się jego konsystencja – jest on twardy, zbity oraz oddawany z trudnością.
Wiele osób wstydzi się przyznać do swojego problemu, który jest przyczyną stresu, nieprawidłowej diety, brakiem aktywności fizycznej lub jednostki chorobowej. Najprawdopodobniej osoby mające zaparcia nie są świadome konsekwencji które niesie za sobą to zaburzenie. Należą do nich:
zmiany zapalne w odbycie,
powiększenie hemoroidów,
tworzenie się szczelin odbytu,
ból.
Osoby cierpiące na zaparcia często bez konsultacji lekarza zażywają leki przeczyszczające, które po pewnym czasie przestają działać. Nadużywanie ich może skutkować m.in. uszkodzeniem nerwów błony śluzowej a co za tym idzie - pogłębieniem zaparć.
Warto zaznaczyć, że do konsekwencji zdrowotnych zalicza się także depresję, która wynika ze świadomości problemów z oddawaniem stolca, natrętnych myśli czy lęku. Dlatego ważna jest interwencja zarówno lekarza, psychologa, oraz dietetyka.
Wyróżniamy dwa rodzaje zaprać : ze skłonnościami do kurczów jelit oraz ze znacznie osłabioną perystaltyką. Podstawowa różnica leży w spożywaniu błonnika pokarmowego. W pierwszym rodzaju należy ograniczyć jedzenie w zbyt dużych ilościach surowych warzyw oraz zalecane jest podawanie ich w formie gotowanej, przecieranej oraz soków.
Do zalecanych produktów w przypadku zaparć z osłabioną perystaltyką jelit zaliczamy bogatoresztkowe, o dużej zawartości błonnika pokarmowego tj. kasze gryczaną, jaglaną, jęczmienną, otręby, pieczywo razowe, warzywa( oprócz strączkowych, które mają właściwości wzdymające) oraz owoców. Korzystne działanie wykazuje babka płesznik oraz siemię lniane. Pamiętaj także o wypijaniu co najmniej 1,5 litra wody dziennie. Zdecydowanie należy unikać produktów bogatych w tłuszcz, słodyczy, alkoholu, napojów gazowanych oraz cukru.
W praktyce zaparć może mieć znaczenie także mikrobiota jelitowa. Zmniejszenie ilości m.in. bakterii Bifidobacterium bifidum prowadzi do niekorzystnych zmian. Żywienie wzbogacane w bakterie probiotyczne zwiększa masę stolca i przyspiesza czas pasażu jelitowego. Fermentowane produkty mleczne np. kefiry, jogurty, wzbogacone w kultury bakterii probiotycznych stanowią cenne uzupełnienie diety.
Kolejnym ważnym aspektem jest zwiększenie aktywności fizycznej. Siedzący tryb życia przyczynia się do osłabienia mięśni tłoczni brzusznej, co powoduje słabsze przesuwanie treści kałowej. Zaleca się spacery od 2-5 km, bieganie ok. 30 minut dziennie oraz pływanie co drugi dzień.
Już nie raz słyszałam wymówki : Żyję z nimi tak długo.. już się przyzwyczaiłam. Warto się zastanowić czy strach przed wyznaniem prawdy i brak czasu na zmiany jest wart zaburzeń komfortu życia codziennego. Zacznij od wprowadzenia nowych, prawidłowych nawyków żywieniowych oraz spotkaj się z lekarzem w celu omówienia przyczyn tego wstydliwego tematu.
Bibliografia:
Jarosz M., Dzieniszewski J., Zaparcia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009
Jarosz M.,Probiotyki i prebiotyki w profilaktyce i leczeniu zaparć stolca – obecny stan wiedzy, Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie
Platta A., Rola diety bogatoresztkowej w profilaktyce i leczeniu zaparć, otyłości, cukrzycy i chorób układu sercowo-naczyniowego, Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Gdyni, nr 86, grudzień 2014, str. 154-166
Sitek D., Psychoterapia 8-letniego chłopca z ciężkimi nawykowymi zaparciami, Ośrodek Pomocy Dzieciom i Rodzinie w Rudzie Śląskiej Kierownik: mgr Regina Krzysteczko, str. 55–61
Król D., Babka płesznik ( Plantago psyllium L.) – wartościowa roślina lecznicza, Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu, © Borgis - Postępy Fitoterapii 4/2009, s. 256-259